Czym różni się stalking w miejscu pracy od mobbingu? Co może zrobić ofiara nękania w pracy? Jakie prawa przysługują pracownikowi w przypadku mobbingu?
Stalking i mobbing – różnice i podobieństwa, autor fot: Tomasz Duma
W ubiegłym roku opublikowałam wpis o nękaniu w miejscu pracy przez przełozonego (Stalking w pracy). Zauważałam przy okazji, że wiele osób nie rozróżnia stalkingu w miejscu pracy od mobbingu, pokrzywdzeni nie wiedzą po prostu czy dany przypadek zakwalifikować jako przestępstwo nękania w pracy, czy jako mobbing, a więc sprawę pracowniczą (cywilną). Ten post powstał dla wyjaśnienia różnic i podobieństw pomiędzy stalkingiem i mobbingiem.
Dla wszystkich czytelników tego bloga zapewne jest już jasne, że stalking to inaczej nękanie. Uporczywe nękanie jest przestępstwem stypizowanym w art. 190a kodeksu karnego. Aby nie powtarzać szczegółowo tego, co zostało tu już wiele razy opisane, odeślę do tego wpisu, który bardzo zwięźle opisuje czym jest stalking: Czym jest stalking?
I jedynie dla przypomnienia wskazuję, że stalking to zbiór zachowań, które podejmowane łącznie, mogą stanowić przestępstwo. O przestępstwie z art. 190a paragraf 1 k.k. mówimy wówczas, gdy:
Jak wynika z powyższego, uporczywe nękanie to pojęcie z zakresu prawa karnego. Organem właściwym do zgłoszenia przestępstwa jest prokuratura lub policja, następnie sprawcą będzie zajmował się sąd, wydział karny.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat tego przestępstwa, zerknij do archiwum bloga. Dowiesz się z niego jak udrożnić przestępstwo uporczywego nękania od wykroczenia złośliwego niepokojenia. Czy też jakie są kary za stalking.
Sposobów na walkę ze stalkingiem jest wiele. zacznij od odizolowania się od sprawcy. Jeśli masz taką możliwość, zmień numer telefonu. Poza tym nie odpisuj stalkerowi, nie zgadzaj się na propozycję spotkań. Więcej rad znajdziesz tu: Jak reagować na stalking?
Mobbing, w odróżnieniu od stalkingu, jest pojęciem z zakresu prawa pracy. Kodeks pracy zawiera definicję mobbingu w art. 943 § 2.
Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
W definicji tej zawarte są zatem następujące elementy, które muszą być spełnione łącznie, aby można było mówić o mobbingu:
Jest wiele zachowań, które można nazwać mobbingiem, podobnie jak przy stalkingu nie ma zamkniętego katalogu czynów. O najczęstszych formach stalkingu pisałam tutaj, natomiast, co się tyczy mobbingu, to poniżej zestawienie zachowań, które mogą być tak kwalifikowane. Mobbing to:
W jednym z wyroków Sąd Najwyższy stwierdził, że pojęcie mobbingu nie obejmuje zachowań pracodawcy dozwolonych prawem (wyr. SN z 22.4.2015 r., II PK 166/14). Jeśli zatem pracodawca poddaje pracownika krytycznej ocenie, ale nie ma to na celu poniżenie podwładnego, nie będzie to mobbingiem.
„W konsekwencji pracodawca ma prawo korzystać z uprawnień, jakie wynikają z umownego podporządkowania, w szczególności z prawa stosowania kontroli i nadzoru nad wykonywaniem pracy przez pracowników. Pracodawca w zakresie swoich dyrektywnych uprawnień powinien jednak powstrzymać się od zachowań, które mogą naruszać godność pracowniczą.„
Największe podobieństwo pomiędzy stalkingiem a mobbingiem, to fakt, że jest wiele zachowań legalnych, które podejmowane łącznie mogą przerodzić się w stalking w miejscu pracy lub w mobbing. Na przykład telefonowanie. Samo w sobie nie jest czym złym, jednak jeśli stalker dzwoni do ofiary, aby ją kontrolować, straszyć lub nie pozwalać zasnąć, nadto postępuje tak wiele razy w ciągu tygodnia czy miesiąca i nie trafiają do niego argumenty, że to nie są zachowania pożądane dla pokrzywdzonego, to możemy mówić o przestępstwie.
Tak samo będzie w przypadku mobbingu – jeśli pracodawca dzwoni do pracownika, aby wydać mu polecenie służbowe, sprawdzić jak sobie radzi czy też aby uzgodnić pewne kwestie z zakresu obowiązków, to jest w porządku. Mobbingiem będzie natomiast wielokrotne telefonowanie do pracownika w celu przeszkodzenia mu w wykonywaniu obowiązków, obrażania go. Mobbingiem będzie powierzenia mu do wykonania trudnych obowiązków „na teraz”, które normalnie zajęłyby wiele dni.
Ponadto w obu przypadkach działania sprawcy muszą być jednocześnie uporczywe i długotrwałe. Innymi słowy, nie wystarczy jednorazowe, pojedyncze zachowanie, czy też kilka zachowań w ciągu tylko jednego dnia. Uporczywość oznacza rozciągnięcie w czasie, stale powtarzane i nieuchronne z punktu widzenia ofiary zachowania, które są uciążliwe i mają charakter ciągły.
O tym, czym jest uporczywość pisałam także tutaj: Uporczywe nękanie- czyli ile musi trwać aby uznać je za przestępstwo?
Stalking i mobbing zalicza się do przemocy emocjonalnej. Jest to ingerencja w psychikę drugiej osoby, skierowana przeciwko jej emocjom, wywołująca negatywne dla niej skutki. I to właśnie te negatywne skutki są trzecim podobieństwem.
Otóż zachowania zarówno sprawcy stalkingu, jak i mobbingu, muszą negatywnie wpływać na ofiarę. W przypadku uporczywego nękania koniecznym jest wystąpienie skutku w postaci istotnego naruszania prywatności ofiary lub wzbudzenie w niej poczucia zagrożenia. Natomiast w przypadku mobbingu koniecznym jest aby zachowania wywoływały u pracownika zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, poniżały lub ośmieszały go, izolowały go lub wyeliminowały z zespołu współpracowników.
Jeśli chodzi o różnice pomiędzy stalkingiem w miejscu pracy, a mobbingiem, to część już wskazałam. Chodzi przede wszystkim o różne reżimy odpowiedzialności sprawcy. Za uporczywe nękanie sprawca odpowiada na podstawie kodeksu karnego, za przestępstwo, zaś za mobbing sprawca odpowiada na podstawie kodeksu pracy i kodeksu cywilnego.
Mobbingowany pracownik może bowiem dochodzić o zadośćuczynienia za rozstrój zdrowia na skutek mobbingu. Zgodnie z art. 94 3§ 3 k.p. pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
W związku z powyższym ofiara stalkingu w pracy może zgłosić zawiadomienie o przestępstwie organom ścigania. Natomiast pracownik, który padł ofiara mobbingu – zgłosić roszczenie do sądu pracy.
Ofiara stalkingu również, obok sprawy karnej, może wystąpić do sądu cywilnego o przyznanie jej zadośćuczynienia za naruszenie jej dóbr osobistych. O tym możesz przeczytać m.in. tutaj: Pozew za nękanie- jak uzyskać zadośćuczynienie w sądzie cywilnym?
Wykonanie strony: 