Stalking to przestępstwo, które głęboko ingeruje w życie ofiary. Skutki nękania wykraczają daleko poza chwilowe uczucie dyskomfortu i mogą pozostawić trwałe ślady w psychice osób, które go doświadczyły.
Stalking to przestępstwo, które głęboko ingeruje w życie ofiary. Skutki nękania wykraczają daleko poza chwilowe uczucie dyskomfortu i mogą pozostawić trwałe ślady w psychice osób, które go doświadczyły. Badania pokazują, że stalking może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym zaburzeń psychicznych, które utrudniają ofiarom normalne funkcjonowanie.
Jaki konkretnie zatem wpływ na psychikę człowieka ma stalking? Jakie są, mówiąc potocznie, skutki psychiczne stalkingu? Dziś postaram się odpowiedzieć na te pytania. (A jeśli chcesz najpierw dowiedzieć się, co to w ogóle jest stalking, jakie są jego formy, itp., to zerknij tutaj: Nękanie smsami.)
Przeprowadzono wiele badań, których celem było określenie rodzaju i częstotliwości występowania skutków stalkingu. Badania te opracowały 3 panie, wykładowczyń psychologii na uniwersytetach: Jennifer E Storey oraz Afroditi Pina (University of Kent w Wielkiej Brytanii) oraz Cherise S Williams (z Royal Holloway University of London), zbierając różne spostrzeżenia w całość. I dziś omówię artykuł ich autorstwa.
Cały artykuł w języku angielskim znajdziecie tutaj: The Impact of stalking and its predictors: Characterizing the needs of stalking victims: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10515444/
Generalnie skutki stalkingu podzielono według następujących 4 kategorii:
W sumie zidentyfikowano 48 rodzajów wpływu nękania. Nie to jest jednak tu najistotniejsze. Moim zdaniem znamienne jest, że ofiary doświadczały średnio czterech rodzajów skutków, zaś najbardziej rozpowszechniony był właśnie wpływ psychologiczny (zgodnie z przywołanym artykułem aż 91,5% ofiar zadeklarowało, że odczuwało takie skutki).
Skutki, które może wywołać nękanie, a które przychodzą jako pierwsze na myśl, to strach, depresja, natrętne myśli. Ale mogą być też mniej oczywiste, jak chęć targnięcia się na własne życie czy zespół stresu pourazowego. Poniżej wskazuję najczęściej występujące, zgodnie z przywołanym artykułem.
Jednym z najczęstszych skutków psychicznych stalkingu jest odczuwanie przez ofiarę lęku przed śmiercią oraz cierpieniem fizycznym. Strach przed śmiercią lub doznaniem fizycznej krzywdy zgłasza od 43% do 97% pokrzywdzonych nękaniem.
Badania wskazują także, że od 12% do 14% ofiar stalkingu cierpi na ataki paniki.
Ponadto, aż 55% ofiar zmaga się z natrętnymi myślami i wspomnieniami (tzw. flashbackami), które są typowe dla zespołu stresu pourazowego (PTSD). Szacuje się, że 37% ofiar spełnia kryteria diagnostyczne dla tego zaburzenia.
Jakie jeszcze inne skutki psychiczne może powodować stalking? Otóż uporczywe nękanie może prowadzić również do depresji. Między 26% a 34,6% ofiar doświadcza objawów depresyjnych, takich jak poczucie beznadziei, utrata zainteresowania codziennymi aktywnościami czy izolacja społeczna.
Co szczególnie alarmujące, aż 24% ofiar rozważało lub próbowało popełnić samobójstwo. Te statystyki wskazują na ogromną skalę cierpienia psychicznego związanego ze stalkingiem…
Nie mniej istotnym skutkiem nękania jest poczucie bezsilności. W artykule wskazano, że trzy czwarte ofiar (75%) zgłasza uczucie bezradności wobec sytuacji, a ponad połowa (55,4%) odczuwa brak kontroli nad swoim życiem.
Niestety takie emocje mogą prowadzić do rezygnacji z podejmowania działań, które mogłyby poprawić sytuację pokrzywdzonego. Takie błędne koło. Mowa tu o zaniechaniu takich działań jak na przykład zgłoszenia sprawy organom ścigania lub szukania wsparcia psychologicznego.
Inne skutki stalkingu, które utrudniają ofiarom powrót do normalnego życia to podwyższona drażliwość i wewnętrzny niepokój. Aż 78,2% ofiar zgłasza uczucie wewnętrznego napięcia, a 56% do 61% odczuwa rozdrażnienie.
Ofiary stalkingu często doświadczają także problemów z koncentracją (48,1%), co utrudnia im wykonywanie obowiązków zawodowych i naukowych. To poczucie chaosu potęguje utrata kontroli nad własnym życiem, zgłaszana przez 34,6% badanych.
W przywołanym przeze mnie artykule, autorki wskazują, że nie mniej istotnym skutkiem stalkingu są zmiany w relacjach międzyludzkich. Aż 68,2% ofiar deklaruje brak zaufania do innych, a prawie połowa (49,6%) odczuwa lęk przed nawiązywaniem kontaktów z nieznajomymi.
Z kolei 32,6% osób boi się wchodzić w nowe związki, obawiając się powtórzenia traumy. Te trudności w relacjach międzyludzkich prowadzą często do izolacji społecznej ofiar, które wycofują się po prostu z życia towarzyskiego. Ale nie powinno chyba dziwić nikogo, że takie reakcje są mechanizmem obronnym przed ponownym doświadczeniem krzywdy.
Dla części ofiar konsekwencją emocjonalnych trudności jest także ucieczka w używki. 23% badanych przyznaje się do zwiększonego spożycia substancji psychoaktywnych.
Stalking dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn, jednak zdaniem autorek artykułu, reakcje emocjonalne oraz fizyczne mogą różnić się w zależności od płci. Kobiety częściej zgłaszają skutki emocjonalne oraz fizyczne nękania, choć różnice te nie są statystycznie istotne. Wyjątkiem jest złość, która jest znacząco częstszą reakcją u mężczyzn.
Jeśli Ty lub ktoś, kogo znasz, doświadcza stalkingu, nie zwlekaj – zgłoś sprawę i szukaj pomocy. Pamiętaj, że nie jesteś sam, a prawo i specjaliści tacy jak ja są po to, aby cię wspierać.