Motywacje sprawców uporczywego nękania bywają różne, ale zawsze mają wspólny mianownik: naruszanie Twojej wolności i bezpieczeństwa.
Dlaczego stalkerzy stalkują? Nie muszę chyba nikogo przekonywać, że rozumienie motywacji stalkera, czyli co nim kieruje, może być kluczowe zarówno z perspektywy pomocy ofiarom, jak i zapobiegania dalszym eskalacjom przemocy.
Na podstawie badań i doświadczeń z sali sądowej mogę wyróżnić cztery najczęstsze motywacje osób dopuszczających się stalkingu. Pamiętaj, że ten podział jest płynny, czasem stalkera motywuje jednocześnie kilka rzeczy.
Jedną z najczęstszych motywacji stalkera, z jaką spotkałam się w swoim zawodzie adwokata, jest chęć odwetu, zemsty. Tego typu sprawcy czują się zazwyczaj zranieni, upokorzeni lub niesprawiedliwie potraktowani, najczęściej przez byłego partnera lub partnerkę. W tej grupie wyszczególniłabym sytuacje, kiedy związek zakończył się nie z inicjatywy stalkera, a ten zamiast zaakceptować zakończenie relacji, zaczyna „karać” drugą stronę za rzekome krzywdy.
Taka zemsta polegać może zarówno na uprzykrzaniu życia ofierze poprzez bombardowanie jej wulgarnymi wiadomościami, na nachodzeniu w domu, ale też na rozpowszechnianiu plotek na temat byłego partnera czy grożeniu.
W tej grupie motywacji często widzę również stalkerów, którzy mszczą się na kochankach swoich partnerów. Innymi słowy, kiedy zraniona żona lub mąż dowiadują się o zdradzie, swój gniew i nękanie kierują wobec kochanka, kochanki. Taka chęć odwetu niejednokrotnie kończyła się użyciem przemocy przez stalkera.
Druga grupa motywacji, czyli kolejne powody, dlaczego stalkerzy stalkują. W tej kategorii stalkerzy traktują swoją ofiarę jak obiekt, który trzeba podporządkować. Chcą kontrolować jej życie, decydować o tym, z kim się spotyka, gdzie chodzi, co mówi. Źródłem motywacji nie jest uczucie miłości, lecz potrzeba dominacji, pokazania władzy.
Ten typ motywacji bardzo często występuje, kiedy sprawca i ofiara posiadają wspólne dzieci, a po zakończeniu związku, po rozwodzie, sprawca nie może pogodzić się z utratą wpływu na partnerkę, partnera i kontynuuje nękanie, by „przypomnieć” o swojej obecności i utrzymać władzę. Tego typu sprawy są bardzo ciężkie emocjonalnie nie tylko dla ofiary, ale też dla dzieci, które są świadkami nękania.
Warto jednak podkreślić, że potrzeba kontroli, chęć władzy nie dotyczy wyłącznie relacji romantycznych. Spotykamy ją również w przypadku sąsiedzkich konfliktów, które przeradzają się w stalking. Często zaczyna się od drobnych sporów o miejsce parkingowe czy hałas, a kończy się na wieloletnim nękaniu, które przybiera różne formy – od donosów, przez filmowanie, aż po próby zastraszania. Tak motywowany stalker, chcący pokazać władzę, traci z pola widzenia, że nawet jeśli na początku miał rację (np. sąsiad z góry naprawdę bywał głośno i mu przeszkadzał), to z czasem sam staje się oprawcą i wyrządza jeszcze większe szkody ofierze.
Niektórzy stalkerzy działają z potrzeby bliskości. Nie mogą pogodzić się z rozstaniem i próbują wszelkimi możliwymi sposobami przywrócić relację. Z ich perspektywy działania takie jak wysyłanie kwiatów, wiadomości, próby spotkań czy śledzenie byłego partnera to wyraz „miłości” lub „walki o związek”.
Niestety, z perspektywy osoby nękanej te zachowania są przerażające i naruszające jej prywatność. Co więcej, stalkerzy kierujący się tą motywacją często nie rozumieją, że ich działania są niechciane i naruszają prawo.
O nękaniu przez eks, pisałam także tutaj: Nękanie przez byłego partnera.
Czwarta grupa motywacji, czyli kolejne powody, dlaczego stalkerzy stalkują. W tej grupie znajdują się osoby, które nigdy nie były w relacji z ofiarą, ale marzą o nawiązaniu bliskości. Często idealizują swoją „ofiarę” – może to być sąsiadka, współpracownik, a nawet celebrytka czy osoba publiczna. Ich zachowanie może obejmować pisanie wiadomości, śledzenie w mediach społecznościowych, pojawianie się w miejscach, w których bywa ofiara.
Uważam, że w tej grupie motywacji stalkerzy są bardziej subtelni. Często obdarowywają swoje ofiary prezentami, komplementami.
Tacy stalkerzy często mają zaburzone postrzeganie relacji interpersonalnych. Uważają, że między nimi a ofiarą istnieje „więź”, która tak naprawdę nigdy nie istniała. To zjawisko znane jest w psychologii jako urojenie erotomanii (zespół De Clérambaulta). Chociaż oczywiście nie każdy przypadek tej motywacji musi wynikać z choroby psychicznej.
Jeśli chcesz zgłębić temat o motywacji sprawców nękania, przeczytaj także ten artykuł: Typy stalkerów według psychiatrów
Jeśli doświadczasz nękania – nie jesteś sam, sama. Skontaktuj się ze mną, umów na konsultację, od kilkunastu lat pomagam ofiarom nękania. Pomoc jest dostępna, a Twoje bezpieczeństwo ma znaczenie.
Autor: adw. Barbara Szopa – Duma
Specjalizuję się w sprawach o uporczywe nękanie. Od ponad 10 lat prowadzę bloga edukacyjnego poświęconego tematyce stalkingu.