Ofiarom przestępstwa stalkingu zazwyczaj głównie zależy na odizolowaniu od nich stalkera. Z mojego doświadczenia zawodowego wynika, że częściej pokrzywdzonym chodzi właśnie o uzyskanie zakazu zbliżania się do ofiar, niż o ewentualną karę grzywny czy inną karę. Taki zakaz może okazać się przydatny w sytuacjach, w których sąd nie orzeka kary pozbawienia wolności w stosunku do przestępcy. Lub też kiedy ją orzeka, ale z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

1. Co to jest zakaz zbliżania?

Zakaz zbliżania się jest  środkiem karnym, uregulowanym w kodeksie karnym (m.in. w art. 41a kodeksu karnego). Jest to po prostu sankcja, którą sąd może nałożyć na sprawcę przestępstwa, także uporczywego nękania. Np. kiedy stalkingowi towarzyszy przemoc fizyczna. Głównym celem tego środka karnego pozostaje ochrona ofiary przestępstwa.

Stosując zakazy (w tym zbliżania) sąd wskazuje w wyroku odległość od ofiary, którą skazany obowiązany jest zachować. Art. 41a § 4 kodeksu karnego stanowi, że orzekając zakaz zbliżania się do określonych osób, sąd wskazuje odległość od osób chronionych, którą skazany obowiązany jest zachować. Zazwyczaj jest to odległość określona  metrach. Ale można być to ujęte  bardziej elastycznie. Np. w ten sposób, że sprawca ma zachować bezpieczną dla pokrzywdzonego odległość nie mniejszą niż dwa metry. Chodzi o unikanie trudności płynących np. z faktu przypadkowego spotkania stron w jednym sklepie czy autobusie, w którym sprawca znalazłby się bez wiedzy, że jest w nim również ofiara.

Minimalny okres na jaki sąd orzeka zakaz zbliżania się to rok, maksymalnie 15 lat.

2. Jak uzyskać zakaz zbliżania ?

Przede wszystkim zakaz zbliżania można uzyskać w sądzie. O tym środku karnym orzeka sąd w wyroku. Oznacza to, że najpierw musi toczyć się postępowanie karne przeciwko stalkerowi. W postępowaniu przed sądem pokrzywdzony może występować w charakterze oskarżyciela posiłkowego lub jedynie jako świadek.

Ofiara przestępstwa może sama zgłosić wniosek o zastosowanie wobec sprawcy takiego środka karnego. Np. na piśmie, już w zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Ewentualnie potem, do protokołu, na rozprawie. Ofiara może również zaproponować w sądzie określenie odległości od niej, którą skazany będzie musiał zachować.

Wniosek o zastosowanie zakazu zbliżania – wzór

Tutaj znajdziesz wzór wniosku o zakaz zbliżania – wniosek jakie możesz skierować do prokuratury w toku postępowania przygotowawczego: Zakaz zbliżania – wzór wniosku do Prokuratury

3. Czym się różni sądowy zakaz zbliżania się od tego wydanego przez prokuratora?

Niewiele osób wie, że zakaz zbliżania może być również zastosowany przez prokuratora zanim jeszcze zapadnie wyrok skazujący. (O wyrokach za nękanie przeczytasz tu: Wyroki za nękanie). A nawet jeszcze zanim rozpocznie się postępowanie przed sądem.

Prowadzący postępowanie przygotowawcze prokurator dysponuje bowiem szeregiem środków zapobiegawczych, dzięki którym osoby pokrzywdzone przestępstwem w toku prowadzonego śledztwa lub dochodzenia powinny czuć się bezpieczne. W puli takich środków znajduje się m.in. objęcie dozorem Policji, zastosowanie aresztu tymczasowego. Czy właśnie zastosowanie zakazu zbliżania się do ofiary.

Decyzja o zastosowaniu środka zapobiegawczego, w tym zakazu zbliżania, zapada w formie postanowienia. W takim postanowieniu o nałożeniu zakazu prokurator powinien, podobnie jak sąd w wyroku, określić odległość od ofiary, którą podejrzany obowiązany jest zachować. Prokurator może stosować taki środek nie dłużej niż do chwili rozpoczęcia wykonywania kary. Jak już pisałam wcześniej, takie rozwiązanie jest korzystnym dla ofiar, bowiem pokrzywdzony uzyskuje ochronę także na czas trwania procesu.

4. Zapadł wyrok skazujący, stalker ma zakaz zbliżania i co dalej?

Kiedy już skończy się postępowanie sądowe i zapadnie prawomocny wyrok, a sąd orzeknie również zakaz zbliżania do ofiary, sąd przesyła odpis orzeczenia jednostce Policji i odpowiedniemu organowi administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, właściwemu dla miejsca pobytu skazanego. Ponadto nadzór nad wykonywaniem tego zakazu powierza się zawodowemu kuratorowi sądowemu.

Skazany za stalking obowiązany jest wówczas:

• bezzwłocznie, a najpóźniej w ciągu 7 dni od powzięcia wiadomości o oddaniu go pod dozór, zgłosić się do kuratora sądowego.
• Stawić się na wezwanie sądu lub kuratora sądowego i udzielać wyjaśnień co do przebiegu dozoru i wykonywania nałożonych na niego obowiązków.
• Umożliwić kuratorowi wejście do mieszkania oraz informować go o zmianie miejsca zatrudnienia, zamieszkania lub pobytu.

5. A jeśli sprawca uporczywego nękania złamie zakaz zbliżania?

Naruszenie obowiązku powstrzymania się od zakazu zbliżania się do określonych osób  stanowi przestępstwo. Zgodnie bowiem z art. 244 kodeksu karnego, kto nie stosuje się do orzeczonego przez sąd zakazu kontaktowania się z określonymi osobami, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Jeżeli zatem stalker nadal zbliża się do ofiary, na odległość mniejszą niż wskazana w wyroku, to pokrzywdzony powinien zawiadomić organy ścigania o tym fakcie. Czy to oznacza, że pokrzywdzony musi inicjować kolejne postępowanie karne, żeby stalker poniósł odpowiedzialność za łamanie zakazu? Niestety tak.

Więcej o zakazie zbliżania pisałam tutaj: Co grozi za złamanie zakazu zbliżania?

Natomiast statystykę Policje o tym przestępstwie z art. 244 kk, poznasz tutaj: Naruszenie zakazu sądowego (art. 244 kk)

Powyższe informacje stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji  i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych. W przypadku wątpliwości zapraszam do kontaktu.