Filmowanie sąsiada może stanowić przestępstwo stalkingu lub wykroczenie. Lub naruszać przepisy tzw. RODO.
Filmowanie sąsiada- legalne czy nie? Na tak postawione pytanie odpowiedź nie jest jednoznaczna. Są bowiem sytuacje, kiedy filmowanie, fotografowanie sąsiada, czyli generalnie monitorowanie go, może być nielegalne. Bywają również sytuacje, kiedy będzie to zupełnie zgodne z prawem.
Jeśli sąsiad cię fotografuje bez powodu, podczas zwykłych czynności albo ma skierowany na twoją posesję monitoring, to można to rozpatrywać z punktu widzenia wielu przepisów. Może to stanowić na przykład:
Innymi słowy, każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualne. Należy badać każdorazowo stan faktyczny sprawy.
Kiedy sąsiad robi ci zdjęcia, nagrywa cię telefonem albo ma tak ustawioną kamerę monitoringu, że obejmuje obszar twojej nieruchomości, należy odpowiedzieć sobie na kluczowe pytanie: po co to robi? W jakim celu? Jaki jest jego zamiar?
Bywają sytuacje, kiedy sąsiedzi chcą udokumentować jakieś przestępstwa albo wykroczenia. Więc filmują i nagrywają na przykład na potrzeby postępowania karnego albo innego, aby mieć dowód w sprawie. Jedna z takich spraw miała swój finał w sądzie. Dla lepszego zobrazowania opiszę ją krótko. Sprawa jest autentyczna.
W sprawie chodziło o spór pomiędzy sąsiadami, mieszkańcami pewnej wsi. Spór na tle drzewek, które na granicy pól sadził mężczyzna. A sąsiadka owe drzewka, nie swoje przecież, przez wiele miesięcy, traktowała w następujący sposób:
Co natomiast robił mężczyzna? Filmował te poczynania kobiety kamerą, a następnie przekazywał nagrania policji na poczet postępowania przeciwko sąsiadce. Kobieta została ukarana za wykroczenie. Nie podobało się jej jednak, że sąsiad ją nagrywa kamerą, więc tez złożyła doniesienie na sąsiada. Tyle, że o popełnionym przez niego przestępstwie nękania.
O innych formach nękania przeczytasz tu: Nękanie – najczęstsze formy stalkingu.
Mężczyzna zastał oskarżony o to, że w okresie od 6 czerwca 2014 r. do 14 września 2015 r. uporczywie nękał osobę B. S. Nękanie polegało na tym, że wbrew jej woli nagrywał ją używając do tego celu kamery Video. Czyli oskarżenie o nękanie sąsiada – o czyn z art. 190a § 1 kodeksu karnego.
Przyznam szczerze, że jak przeczytałam ten zarzut, to parsknęłam śmiechem. Dla mnie od samego początku było oczywistym, że mężczyzna jest niewinny. A taka sprawa nigdy nie powinna trafić do sądu karnego.
Oskarżony tłumaczył przed sądem, że rejestrował zdarzenia polegające na niszczeniu jego mienia przez pokrzywdzoną, lub niosące zagrożenie takich zniszczeń. Ale nie robił tego w celu naruszenia jej prywatności. Robił to w celu udokumentowania zdarzeń. Innymi słowy, oskarżony nie miał zamiaru naruszać jej życia prywatnego.
Sąd oczywiście uniewinnił mężczyznę od zarzutu uporczywego nękania. Sąd słusznie uznał, że nie można uznać za „nękanie” w myśl art. 190a §1 kk zachowań sprawcy, które są reakcją na nieuprawnione, prowokacyjne zachowania pokrzywdzonej. Że nękaniem nie może być reakcja na postępowanie pokrzywdzonej, które nie jest zgodne z obowiązującym porządkiem prawnym.
W tej sprawie brak było po prostu znamion przestępstwa stalkingu w postaci naruszenia prywatności sąsiadki. „W ocenie Sądu inkryminowane oskarżonemu zachowania nie niosły ze sobą naruszeń sfer najbardziej dla pokrzywdzonej cennych i intymnych. Trudno bowiem za takie sfery uznać fakt filmowania jej chodzącej lub jeżdżącej po polu i niszczenia przez nią sadzonek lub lucerny należących do oskarżonego. Oskarżony nie filmował jej życia prywatnego lub rodzinnego, nie przedstawiał jej w fałszywym świetle. Przeciwnie – filmował realia.”
Tak na marginesie, to w tej sprawie sąd nie dopatrzył się również w zachowaniu oskarżonego wykroczenia z art. 107 kw.
Sąd uznał, że co prawda w przedmiotowej sprawie można rozważać fakt niepokojenia – w potocznym rozumieniu tego słowa – pokrzywdzonej przez oskarżonego, lecz nie ma podstaw do uznania by czynił to złośliwie.
Więcej na temat tego wykroczenia czytaj tutaj: Art. 107 kw -czym się różni złośliwe niepokojenie od stalkingu.
Ale wracając do kwestii filmowania i pytania głównego- czy jest to legalne, czy sąsiad może mnie nagrywać i fotografować w moim własnym domu, czy ogródku? tak jak pisałam na wstępie, odpowiedź zależy od stanu faktycznego danej sprawy i taka sprawa może być przedmiotem zarówno postępowania karnego, jak i cywilnego.
Odpowiedzi na powyższe pytanie po części udzielił Sąd Najwyższy. Mianowicie w wyroku z dnia 29 marca 2017 r., sygn. IV KK 413/16, SN stwierdził, iż „Działania sprowadzające się do obserwacji, filmowania i fotografowania pokrzywdzonych spoza ich posesji, zamykające się tylko w sferze prywatnego dokumentowania, nieużywane do ściągnięcia na pokrzywdzonych jakiegokolwiek wymiernego zagrożenia, nie wypełniają znamienia poczucia zagrożenia z art. 190a § 1 k.k. Mogą jednak stanowić istotne naruszenie prywatności.”
Innymi słowy, zachowanie sąsiada, który nawet nagrywa cię lub fotografuje w twoim własnym domu, ale nie upublicznia materiałów, nie publikuje ich w Internecie, nie rozpowszechnia, będzie przestępstwem, ale jeśli jednocześnie sąsiad naruszy twoją prywatność. Natomiast to, czy doszło do naruszenia prywatności, to kwestia subiektywna. Ten, o czyją prywatność chodzi, decyduje jaki jest jej zakres i do pewnego stopnia ustala również, w którym momencie następuje przekroczenie jej granic. Sprawca, który narusza prywatność i powoduje tym samym szkodę, może ponieść odpowiedzialność zarówno karną, jak i cywilną.
Tutaj warto też wskazać, że jeśli sąsiad ma monitoring wizyjny i ma ustawione tak kamery, że swoim zasięgiem obejmują one twoją nieruchomość, to może to stanowić naruszenie tzw. ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych RODO (rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE). W takich sytuacjach rekomendowałabym ci skargę do Prezesa UODO.
Takie postępowanie przez Prezesem Urzędu Ochrony Danych Osobowych może się zakończyć tym, że np. Prezes nakaże sąsiadowi zaprzestania przetwarzania twoich danych osobowych np. w zakresie wizerunku oraz głosu, obejmującego swym zasięgiem drogę publiczną oraz twoje nieruchomości.
Zachęcam do lektury jednej z takich spraw: Prezes UODO reaguje w sprawie kamer monitoringu zbierających dane z posesji sąsiadów.
________________________________________________________________________________________________________________
Powyższe informacje stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych. W przypadku wątpliwości zapraszam do kontaktu.